Mobbing: η μάστιγα του 21ου αιώνα.

08 Ιούν Mobbing: η μάστιγα του 21ου αιώνα.

Mobbing… μια λέξη μέχρι πρότινος άγνωστη στην πλειοψηφία του κόσμου, άρχισε το τελευταίο διάστημα να χρησιμοποιείται συχνά. Mobbing, ή αλλιώς εργασιακός εκφοβισμός ή ηθική εργασιακή παρενόχληση, είναι ουσιαστικά η κατ’ επανάληψιν και σε τακτά χρονικά διαστήματα καταχρηστική συμπεριφορά ενός ή περισσοτέρων ατόμων εναντίον κάποιου άλλου, σε έναν οργανισμό.

Εκδηλώνεται με λέξεις, απειλές, πράξεις, χειρονομίες, ή με κείμενα, που έχουν ως απώτερο στόχο την προσβολή της προσωπικότητας, της αξιοπρέπειας ή της φυσικής και ψυχολογικής ακεραιότητας ενός εργαζομένου, δημιουργώντας σε αυτόν ένα εκφοβιστικό, εχθρικό ή υποτιμητικό εργασιακό περιβάλλον.
Αν ανατρέξουμε για λίγο στο παρελθόν, ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1966, από τον εθνολόγο KonradLorenz, ο οποίος τον χρησιμοποίησε για να περιγράψει τις επιθετικές συμπεριφορές που είχαν αγέλες ζώων προκειμένου να διώξουν από την ομάδα τους κάποιον παρείσακτο. Το 1990, ο Leymann χρησιμοποίησε τον όρο αυτό για να περιγράψει διάφορες μορφές παρενόχλησης σε έναν οργανισμό. Προφανώς, ο παραλληλισμός δεν είναι καθόλου τυχαίος.
Πρόκειται λοιπόν για μια σχετικά πρόσφατη ορολογία. Ανάλογα μάλιστα με την ιεραρχική θέση του θύτη, ορίζονται τρεις κατηγορίες εργασιακής παρενόχλησης. Η πρώτη είναι η κάθετη ή κατιούσα, όπου η παρενόχληση γίνεται από τον προϊστάμενο στον υφιστάμενο. Στην οριζόντια έχουμε την παρενόχληση μεταξύ συναδέλφων της ίδιας βαθμίδας, ενώ στην ανιούσα, η παρενόχληση γίνεται από υφιστάμενο ή ομάδα υφισταμένων, σε προϊστάμενο.
Αδιαμφισβήτητα, τόσο σε χώρες του εξωτερικού, όσο και στην Κύπρο, η οικονομική κρίση διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη ραγδαία αύξηση του mobbing. Αρκετοί εργαζόμενοι είναι ιδιαίτερα πιεσμένοι στη δουλειά τους, κι αυτό, αντί να τους ενώνει, τους διχάζει. Οι λιγότερες επίσης θέσεις εργασίας, έχουν μεγιστοποιήσει τον ανταγωνισμό στην πιο νοσηρή μορφή του.
Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις, όπως τεκμηριώνεται βιβλιογραφικά, το mobbing, ειδικά τα τελευταία χρόνια, αποτελεί μια «αποτελεσματική στρατηγική ψυχολογικής τρομοκρατίας», που χρησιμοποιείται σκοπίμως από επιχειρήσεις και οργανισμούς, προκειμένου να απαλλαγούν από το «πλεονάζον» προσωπικό, να προβούν σε διοικητικές αναδιαρθρώσεις, σε μειώσεις μισθών ή και σε αντικατάσταση προσωπικού. Ας μην ξεχνάμε ότι ένας από τους βασικούς σκοπούς του mobbing είναι και το να οδηγήσει έναν εργαζόμενο σε παραίτηση.
Είναι λοιπόν προφανές ότι η ραγδαία εξέλιξη του mobbing είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές των τελευταίων χρόνων και με το ό, τι αυτές συνεπάγονται. Η ίδια σύνδεση είναι και αυτή που, παρόλη τη σοβαρότητα του φαινομένου, το κάνει να αντιμετωπίζεται με δυσπιστία, ακόμη και από τα ίδια τα θύματα, αφού υπό το βάρος των σύγχρονων οικονομικών συνθηκών, αλλά και του ανταγωνισμού, η ανάγκη επιβίωσης τίθεται σε προτεραιότητα, παραμερίζοντας τις όποιες διεκδικήσεις και αυξάνοντας παράλληλα την ανεκτικότητα του εργαζομένου απέναντι σε εκδηλώσεις βίας.

Δωρίτα Μαρκαντώνη

Η Δωρίτα Μαρκαντώνη είναι εκπαιδευτικός, κάτοχος MSc in Leadership and Management in Education και μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Γονέων & Φίλων Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Λεμεσού.